Brühl Karol Adolf (1742–1802), drugi syn ministra, cześnik w. kor., generał w służbie saskiej, potem pruskiej. Urodzony w Dreźnie 3 IV, pobierał nauki w Lipsku, potem w Ecole du Roi w Strasburgu. W r. 1758 wstąpił do wojska francuskiego, otrzymał szarżę pułkownika w regimencie Royal Allemand i został adiutantem generała Chevert; odbył kampanię wojenną i zimę r. 1759 przebył w obozie pod Dunkierką. Na początku r. 1760 bawił w Polsce, po czym przydzielony został do armii francuskiej nad dolnym Renem jako adiutant jej głównodowodzącego generała Broglie. W r. 1749 otrzymał na mocy konsensu królewskiego starostwo spiskie. Wstąpiwszy do wojska saskiego w r. 1760, został pułkownikiem w regimencie piechoty hr. Brühla, w lecie 1762 r. generałem majorem, w r. 1763 generałem leitnantem, a po reformie armii saskiej w r. 1763 przeniesiony został do kawalerii jako szef regimentu karabinierów. Po bezskutecznym poselstwie do cara Piotra III otrzymał 7 VI 1762 łowczostwo nadworne litewskie, a 30 III 1763 po bracie Fryderyku cześnikostwo wielkie koronne; w tymże roku został kawalerem orderu orła białego. Pozbawiony wszystkich urzędów w r. 1764, odzyskał wkrótce indygenat, w grudniu 1764 r. otrzymał ekspektatywę na starostwa bolimowskie i piaseczyńskie, z których pierwsze odstąpił Stan. Gadomskiemu w r. 1772, a drugie Ks. Branickiemu w r. 1772. Na dworze Stanisława Augusta otrzymał też stanowisko w gwardii nadwornej. Od intryg radomskich i barskich trzymał się zdala; wiadomo tylko, że wiosną 1771 r. towarzyszył z Dukli za granicę Szczęsnemu Potockiemu, uchodzącemu z kraju po gwałtownej śmierci żony, Gertrudy z Komorowskich. W r. 1772 odbył podróż do Moskwy, gdzie zaprzyjaźnił się z następcą tronu, późniejszym cesarzem Pawłem. W r. 1775 otrzymał ze skarbu koronnego 30.000 zł prawdopodobnie jako część zaległej pensji (o którą jeszcze się będzie upominał w Petersburgu po III rozbiorze). W r. 1780 opuścił Warszawę i przebywał głównie w Dreźnie. Miał opinię człowieka wykształconego i światłego, znawcy krajów i ludzi; nie obcą mu była współczesna literatura filozoficzna, jak Swedenborg, zajmował się też podobno naukami tajemnymi. Na jesieni 1786 r. nowy król pruski, Fryderyk Wilhelm II, zaproponował mu posadę nauczyciela-wychowawcy przy następcy tronu. Uzyskawszy 27 XI 1786 zwolnienie ze służby saskiej, mianowany został 31 XII 1786 pruskim generałem leitnantem, po czym objął swe stanowisko wychowawcy następcy tronu i młodych książąt. W r. 1797 wysłany został jako poseł pruski na koronację cesarza Pawła do Moskwy. W r. 1800 opuścił stanowisko przy dworze i osiedlił się w nabytym przez się majątku Gros- i Klein-Zieten pod Berlinem, gdzie zmarł 3 VIII 1802. Żonaty był od r. 1778 z Zofią Gomm, córką angielskiego konsula w Warszawie. Jego syn był generałem pruskim i adiutantem króla.
Boniecki; Uruski; Zedlitz, Neues Preuss. Adelslexicon; Wolff, Senatorowie; Bartoszewicz w Enc. Powsz., IV; Krosigk Hans von, Karl Graf Brühl… und seine Eltern, Berlin 1910, 11, 15, 22, 25–40, 45, 60–63, 69, 102, .140–148, 250–54.
Jan Reychman